Doç. Dr. Ufuk Özuğuz

Hipoparatiroidi

Hipoparatiroidi, paratiroid bezlerinin yetersiz miktarda parathormon (PTH) üretmesi veya hiç üretmemesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. PTH, vücuttaki kalsiyum ve fosfor dengesini düzenleyen bir hormondur. Bu hormonun eksikliği, kandaki kalsiyum seviyesinin düşmesine (hipokalsemi) ve fosfor seviyesinin yükselmesine neden olur. Hipokalsemi, sinir ve kas sisteminde ciddi belirtilerle sonuçlanabilir.

Nedenleri:
Hipoparatiroidi genellikle aşağıdaki nedenlerle ortaya çıkar:

• Cerrahi nedenler: Tiroid veya paratiroid cerrahisi sırasında paratiroid bezlerinin yanlışlıkla çıkarılması veya zarar görmesi en yaygın nedendir.
• Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sisteminin paratiroid bezlerine saldırması sonucu PTH üretimi durabilir.
• Genetik nedenler: Doğumsal paratiroid yetmezliği (örneğin DiGeorge sendromu).
• Magnezyum eksikliği: Magnezyum, PTH üretimi için gereklidir. Eksikliği hipoparatiroidiye yol açabilir.
• İdiyopatik hipoparatiroidi: Nedeni bilinmeyen durumlar.

Belirtiler:
Kandaki düşük kalsiyum seviyesi aşağıdaki belirtilere yol açabilir:

• Kas spazmları ve kramp (tetani)
• Ellerde, ayaklarda veya dudak çevresinde uyuşma ve karıncalanma
• Yüzde kasılmalar (Chvostek belirtisi)
• Uzun süreli hipokalsemi durumlarında katarakt, tırnak kırılmaları ve cilt kuruluğu
• Şiddetli vakalarda nöbetler ve kalp ritim bozuklukları

Tanı:
Hipoparatiroidi, düşük kalsiyum ve PTH seviyeleri ile birlikte yüksek fosfor düzeylerinin görülmesiyle teşhis edilir. Klinik öykü ve cerrahi geçmiş de tanıda önemlidir.

Tedavi:
Hipoparatiroidi tedavisinin temel amacı kalsiyum seviyelerini normal sınırlarda tutmaktır:
• Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri: Kalsiyum karbonat ve aktif D vitamini (örneğin kalsitriol) kullanılır.
• Magnezyum takviyesi: Magnezyum eksikliği varsa düzeltilir.
• Parathormon (PTH) tedavisi: Şiddetli ve kronik vakalarda, sentetik PTH tedavisi kullanılabilir.