- Anasayfa
- Hakkımda
- Tedavi Alanları
- Sağlık Yazıları
- İletişim
Hipofiz Bezi Hastalıkları
Biz Ne Yapıyoruz?
Hipofiz bezi birçok hormonun salgılanmasından sorumlu olduğu için muayene, geniş kapsamlı bir değerlendirme içerir. Süreç genellikle şu aşamalardan oluşur:
1. Hasta Hikayesi (Anamnez)
Hipofiz hastalıklarının belirtilerini ve nedenlerini anlamak için ayrıntılı bir hasta öyküsü alır:
• Belirtiler:
• Hormonal yetersizlik belirtileri: Halsizlik, yorgunluk, düşük cinsel dürtü, adet düzensizlikleri, kısırlık.
• Hormonal fazlalık belirtileri: Aşırı kilo alma veya verme, ellerde ve ayaklarda büyüme (akromegali), ciltte renk değişiklikleri, görme problemleri.
• Spesifik belirtiler: Baş ağrısı, görme kaybı, galaktore (meme başından süt gelmesi), vücutta aşırı kıllanma veya saç dökülmesi.
• Geçmiş sağlık öyküsü: Hipofiz tümörü, travma, enfeksiyon veya başka endokrin hastalıklar sorgulanır.
• İlaç kullanımı: Özellikle hormon tedavileri, doğum kontrol ilaçları veya steroid kullanımı değerlendirilir.
• Aile öyküsü: Ailede endokrin hastalıklar veya genetik hipofiz hastalıkları olup olmadığı sorgulanır.
2. Fiziksel Muayene
Hipofiz bezinin neden olduğu hormonal dengesizliklerin belirtileri ve hipofizde bir kitle varsa bası bulguları değerlendirilir:
• Genel görünüm:
• Eller, ayaklar ve yüz yapısında büyüme (akromegali belirtisi).
• Cilt yapısı: Cilt kalınlaşması, akne, aşırı yağlanma veya ciltte renk değişiklikleri.
• Göz muayenesi:
• Görme alanı kaybı veya bulanık görme, hipofiz tümörünün optik sinirlere baskı yapabileceğini gösterebilir.
• Vücut yapısı:
• Merkezi obezite (Cushing hastalığı belirtisi).
• Kas güçsüzlüğü veya kas erimesi.
• Cinsel özellikler:
• Erkeklerde testis küçüklüğü, tüylenmede azalma, kadınlarda meme başından süt gelmesi veya adet kesilmesi değerlendirilir.
• Kan basıncı ve nabız
3. Laboratuvar Testleri
Hipofiz bezi işlevini değerlendirmek için bir dizi hormon testi istenir:
• Hipofiz hormonları:
• ACTH (adrenokortikotropik hormon): Kortizol seviyesini düzenler.
• TSH (tiroid uyarıcı hormon): Tiroid fonksiyonlarını kontrol eder.
• LH ve FSH: Üreme hormonlarını düzenler (testosteron ve östrojen seviyeleri).
• GH (büyüme hormonu) ve IGF-1: Akromegali veya büyüme bozukluklarının tespiti için.
• Prolaktin: Prolaktinoma (hipofiz tümörü) varlığını değerlendirmek için.
• Diğer testler:
• Kortizol ve serbest kortizol testi (Cushing hastalığı şüphesinde).
• Serbest T3, T4 (tiroid fonksiyon testleri).
• Cinsel hormonlar (testosteron, östrojen).
4. Görüntüleme Yöntemleri
Hipofiz bezinin boyutunu ve yapısını değerlendirmek için görüntüleme yöntemleri kullanılır:
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR):
• Hipofiz tümörlerini veya kitleleri tespit etmek için altın standarttır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT):
• MR uygun değilse kullanılır.
• Görme alanı testi:
• Hipofiz tümörlerinin görme sinirlerine baskı yapıp yapmadığını değerlendirmek için.
5. Tanı ve Tedavi Planı
Genel olarak hipofiz yetmezliğinde ve prolaktin salgılayan adenomlarda tedavi ilaçla diğer durumlarda cerrahi ya da takiple yapılmaktadır. Hipofiz hastalığının türüne göre bir tedavi planı oluşturulur:
İlaç Tedavisi:
• Prolaktinoma: Dopamin agonistleri (bromokriptin veya kabergolin) ile tedavi edilir.
• Akromegali: GH antagonistleri veya somatostatin analogları kullanılır.
• Cushing hastalığı: Kortizol üretimini azaltan ilaçlar reçete edilir.
• Hormonal yetersizlik: Eksik hormonların yerine koyulması (ör. kortikosteroidler, tiroid hormonları, büyüme hormonu).
Cerrahi Tedavi:
• Hipofiz tümörü varsa, transsfenoidal cerrahi ile tümör çıkarılabilir.
Radyoterapi:
• İlaç tedavisine ve cerrahiye yanıt alınamazsa uygulanabilir.
6. Takip ve Kontroller
• Hastanın durumuna göre takip sıklığı belirlenir. Bu süre 1-3 -6 ay yada senede 1 kez olabilir. Hormon seviyelerinin izlenmesi, Görme fonksiyonlarının kontrolü, MR görüntülemeleri ile yapılır.
